Op 16 juni jl. hebt u schriftelijke vragen ex art. 41 van het Reglement van Orde van de Oosterhoutse gemeenteraad gesteld over de monumentale status van het pand Warandelaan 43. Wij beantwoorden uw vragen als volgt.



Vraag 1. Waarom gaat het college in tegen het advies van de commissie welstand en monumenten?

Antwoord 1. In een verzoek tot opheffing van de monumentenstatus gaat het om een afweging van meerdere belangen. Wij komen in die afweging tot een andere conclusie dan de monumentencommissie. Het gaat, zoals u terecht stelt, om een advies. Wij hebben de beleidsvrijheid om afwijkend van dat advies te besluiten.

Vraag 2. Waarom legt het college een advies van een behandelend ambtenaar naast zich neer?

Antwoord 2. Wij hebben het advies van de ambtenaar betrokken bij de onder antwoord 1. al genoemde belangenafweging. En ook hier geldt dat wij, op basis van die afweging, een conclusie trekken die afwijkt van het ambtelijk advies.

Vraag 3. Is onverkoopbaarheid en achterstallig onderhoud van een monument een legitieme redenom de monumentenstatus op te heffen?

Antwoord 3. Neen. Het is niet zo dat onverkoopbaarheid of achterstallig onderhoud de redenen zijn om de monumentenstatus op te heffen. Deze elementen hebben wel nadrukkelijk een rol gespeeld binnen de door ons al genoemde belangenafweging.



Vraag 4. Zijn er meer monumenten in de gemeente die onverkoopbaar zijn en waar wellicht achterstallig onderhoud in het spel is? Zo ja, wordt hier ook de monumentenstatus van opgeheven?

Antwoord 4. Momenteel vindt een inventarisatieronde plaats van alle gemeentelijke monumenten in Oosterhout. Oosterhout en Den Hout zijn inmiddels afgerond, Dorst en Oosteind zijn nog gaande. Hieruit blijkt dat in Oosterhout en Dorst vijf gemeentelijke monumenten te koop staan, te weten de panden Heuvel 21 en Veerseweg 54 te Oosterhout en Achterstraat 3, Hespelaar 25 en Houtse Heuvel 30 te Den Hout. Bij een inventarisatie op de makelaarswebsite Funda werden nog twee monumentale panden aangetroffen langs de Provincialeweg in Oosteind (nummers 51 en 80). In geen van deze panden is er sprake van verzoeken tot opheffing van de status van gemeentelijk monument.

Vraag 5. Is het college zich bewust van de precedentwerking die hiervan uitgaat?

Antwoord 5. Wij zijn van mening dat hiervan geen precedentwerking uitgaat. Eventuele toekomstige verzoeken om opheffing van de gemeentelijke monumentenstatus zullen wij steeds van geval tot geval op hun eigen merites bekijken. Op basis van een integrale afweging van de alsdan in het geding zijnde belangen zullen wij vervolgens een besluit nemen.

Vraag 6. Welke kosten brengt het met zich mee om het gebouwtje eventueel te verhuizen naar Museum Oud Oosterhout?

Antwoord 6. Voor het antwoord op deze vraag hebben wij contact gezocht met een terzake gespecialiseerd bedrijf, dat eerdere ervaring heeft opgedaan met het verplaatsen van monumentale panden elders in Nederland. Het pand moet over een lengte van circa 500 meter worden verplaatst. Voor de verhuizing zou het gebouwtje moeten worden voorzien van een nieuwe betonnen funderingsplaat, waarna het met behulp van een aantal SPMT's (self propelled modular transporter) zou moeten worden getransporteerd. De kosten van deze wijze worden ingeschat op C 125.000 excl. BTW. In deze prijs zijn nog geen kosten opgenomen voor het rijklaar maken van het af te leggen traject (snoeien bomen en struiken, eventueel stabiliseren van de ondergrond).

Vraag 7. Wat is, vanuit historisch perspectief, de reden geweest om het pand aan de Warandelaan43 de monumentenstatus te verlenen?

Antwoord 7. De commissie voor Welstand en Monumenten heeft hierover in haar vergadering van 30 augustus 2013 het volgende geformuleerd: "Het pand aan Warandelaan 43 heeft een hoge bouwhistorische waarde. Het handelt hier om een zeldzaam, gaaf en authentiek houten huis. Het houten huis is het enige houten huis in Oosterhout, en komt in deze vorm en met deze achtergrond niet voor in Nederland. Bovendien is de woning nauwelijks verbouwd of aangetast en is daardoor authentiek te noemen. Ook de bijzondere geschiedenis, dat het huis één van de houten prefab woningen is die na de watersnoodramp van 1953 door de Oostenrijkse regering aan Nederland werden geschonken, (bovendien nog een afwijkend type is) en hoe het huis uiteindelijk in Oosterhout terecht is gekomen, draagt bij aan het bouwhistorisch waardevolle karakter. Met betrekking tot de gebruiksgeschiedenis heeft het pand eveneens een bijzonder waardevolle geschiedenis. De kunstenaar Niel Steenbergen was een bekende Nederlandse beeldhouwer. Hij heeft het huis laten bouwen, er zijn hele leven gewoond, diverse belangrijke nationale en internationale onderscheidingen voor zijn kunstwerken ontvangen, benoemd tot ridder in de orde van Oranje Nassau en hij was een van de oprichters van de huidige kunstacademie Sint-Joost in Breda. Welbeschouwd is hiermee de betekenis van het ensemble woning en atelier bijzonder te noemen. Het zegt iets over de betekenis van deze kunstenaar voor Oosterhout. In de woning is een gebeeldhouwd fries van zijn hand aangebracht in de schouw en nog altijd aanwezig".

Het houten huis aan de Warandelaan te Oosterhout betreft één van de houten prefab woningen die na de watersnoodramp van 1953 door de Oostenrijkse regering aan Nederland werden geschonken.  Het ontwerp van dit Type E80 woning werd geleverd door het Oostenrijkse architectenmaatschapPaitl und Meissner. Dit type woning werd onder meer geschonken aan Raamsdonksveer, Heiloo en Limmen. De woningen werden in twee wagonladingen per huis te Den Haag aangeleverd. De gemeente diende zorg te dragen voor het vervoer vanaf Den Haag, de bouw van de fundering, het optrekken van de woning, het aanleggen van gas, water en licht, en eventueel schilderwerk. De totale kosten bedroegen per woning F 6750,- en de bouw nam een kleine maand in beslag.

Warandelaan 43 is echter geen geschenkwoning in de strikte zin van het woord.  Oosterhout werd bij de watersnoodramp nauwelijks getroffen, alleen het havengebied kwam blank te staan. Er zijn daarom ook geen woningen geschonken. Het huis werd in 1955 gekocht door Niel Steenbergen nadat hij vernomen had dat in Bergen op Zoom een dergelijk huis opgeslagen lag. Steenbergen woonde destijds met zijn jonge gezin in een monumentale boerderij in Teteringen, maar deze was te slecht geïsoleerd om comfortabel te wonen. Vanuit de gemeente Oosterhout werd hij getipt over een braakliggend perceel aan de Warandelaan. Het merendeel van de huizen aan de Warandelaan werd gebouwd naar een ontwerp van architect Korteweg, maar Steenbergen liet het houten huis bouwen. Op aandringen van zijn vrouw werd een ruime kelder gebouwd, en de oorspronkelijke oriëntatie van het huis 180 graden gedraaid zodat de entree ook daadwerkelijk op de straat gericht was. Een fries dat hij als afwerking van de schouwmantel in de woning in Teteringen had gemaakt, werd in Oosterhout herplaatst.

Vraag 8. Wat is, vanuit historisch perspectief, de reden geweest om de monumentenstatus van het pand Warandelaan 43 weer op te heffen?

Antwoord 8. Wij hebben overwogen dat, gelet op de uitzonderlijke financiële investeringen die nodig zijn om het pand in een acceptabele staat te brengen, het belang van de aanvragers bij intrekking van de gemeentelijke monumentale status zwaarder weegt dan het belang van de bescherming van de gemeentelijke monumentale status van het pand.

Het pand Warandelaan 43 is een van de vele houten prefab huizen die door de Oostenrijke regering aan Nederland werden geschonken, maar het heeft geen directe relatie met de huizen die als noodwoning na de Tweede Wereldoorlog of Watersnoodramp van 1953 werden gebouwd. De bouw van dit houten huis was een particulier initiatief. Het feit dat kunstenaar Niel Steenbergen tot aan zijn dood in dit huis gewoond en gewerkt heeft, is voor ons vervolgens een onvoldoende zwaarwegend argument om de status van gemeentelijke monument te handhaven, gezien de verstrekkende gevolgen die dit zou hebben.