Voorzitter, de Perspectiefnota 2022 geeft een eerste doorkijk naar de periode van de nieuwe gemeenteraad die zal gaan starten na de verkiezingen in maart 2022. De behandeling van deze nota is dan ook een uitgelezen moment voor de fracties in de gemeenteraad om een eerste schets te geven van de volgende raadsperiode. Van die mogelijkheid zal GroenLinks vanavond dan ook gebruik maken.

Al sinds het begin van de jaren ’80 is er in Nederland sprake van een beleid waarin de overheid zich steeds verder aan het terugtrekken is uit de samenleving. Dit begon met de no nonsense politiek van Ruud Lubbers vanaf de jaren ’80, de derde weg van Wim Kok in de jaren ’90 om via de kabinetten Balkenende uit te komen bij de liberale premier Rutte. En dat ging ook gepaard met een grote verandering in de rol van de gemeentelijke overheid. Je zou hierdoor dus in de verleiding kunnen komen om te zeggen dat de geschiedenis als het ware af is. Begin jaren ’90 is dit door de Amerikaanse politieke denker Francis Fukuyama beschreven in het boek: “Het einde van de geschiedenis en de laatste mens”.

Niets is echter minder waar, want de Westerse democratie blijkt niet het eindpunt van de ontwikkeling. Zie de ontwikkelingen in de Verenigde Staten onder president Trump of wat er in landen als Hongarije en Polen gebeurd. Maar ook in Nederland zijn dergelijke ontwikkelingen waar te nemen. Partijen die de democratische rechtsorde op zijn minst ondergraven zijn een vaste waarde geworden in ons parlement. En voor wat betreft het liberalisme heeft de corona crisis gezorgd voor een breuklijn. Sinds maart 2020 is de overheid zeer nadrukkelijk aanwezig op economisch gebied om de gevolgen van de corona situatie zoveel mogelijk te beperken. Er zijn dus duidelijk grenzen aan het terugtrekken van de overheid.

En ook op andere gebieden zijn deze grenzen te zien. Aan de ene kant hebben gemeentes steeds meer verantwoordelijkheden gekregen (denk in het bijzonder aan de decentralisaties op het gebied van zorg), aan de andere kant wordt de speelruimte voor gemeentes steeds minder. De mate waarin de gemeente in staat is om haar begroting te beïnvloeden wordt kleiner. En vanuit de gemeentes komt er steeds meer verzet tegen al deze decentralisaties. Een eerste resultaat hiervan is de arbitrage voor wat betreft de jeugdzorg. De conclusie is dat de gemeentes er structureel geld bij zullen moeten krijgen. De grenzen komen verder ook in zicht bij de Sociale Werkvoorziening. In 2015 is deze afgeschaft maar inmiddels heeft de Tweede Kamer in meerderheid ingestemd met een plan om nieuw sociale ontwikkelbedrijven op te gaan zetten. Dat zijn uitdagingen waar we de komende raadsperiode wat mee zullen moeten gaan doen. Er wordt weer een grotere rol van de overheid verwacht omdat duidelijk is geworden dat waar een overheid zich op het sociaal domein terugtrekt er gaten vallen die niet opgevuld kunnen worden.

Voorzittter, de grootste uitdaging waar we mee te maken zullen krijgen is het omschakelen naar een andere manier van energieopwekking. Weg van de fossiele brandstoffen en toe naar schone energiebronnen die niet vervuilend zijn. Wat we nu meemaken met het zonne- en windpark in Dommelbergen zijn op dat gebied pas de eerste rimpelingen. Het echte werk moet nog komen.

Voorzitter, het allerbelangrijkste voor de energietransitie is het creëren van draagvlak. Het moet iets van iedereen worden. Iedereen moet er voordeel van hebben. En daarom is het van belang dat gemeentes en inwoners samen de regie gaan grijpen. Waar in het verleden energiebedrijven in buitenlandse handen zijn gekomen, zijn nu andere oplossingen nodig. En die andere oplossingen zijn er. Overal in Nederland springen energiecoöperaties uit de grond die zelf aan de slag gaan. Die projecten op het gebied van zon en wind op gaan zetten. En een coöperatie is van iedereen. Niet alleen van een paar aandeelhouders in een ver land die met de winst gaan lopen. Wat dat betreft is het dan ook een zegen dat Shell de stekker uit het zonnepark heeft getrokken. Stiekem hopen wij dat Eneco hetzelfde met het windpark gaat doen. Want nu krijgen we in elk geval bij het zonnepark de mogelijkheid om zelf als gemeente met onze inwoners aan de slag te gaan. De opbrengsten van het duurzame energie kunnen dan binnen de gemeenschap blijven. Want de volgende stap betreft de transitievisie Warmte. Huizen en gebouwen zullen op een andere manier verwarmd moeten gaan worden. Ook dat is iets wat we als gemeente alleen samen met de inwoners kunnen.

Voorzitter, na deze algemene schets zal ik nog kort ingaan op een aantal losse punten

  • Zeer bepalend voor de begroting 2022 gaat de hoeveelheid geld worden die we als gemeente van de landelijke overheid gaan krijgen. Duidelijk is in elk geval dat er bij de jeugdzorg extra geld richting de gemeente gaat. Wij ontvangen graag zo snel mogelijk een duidelijk beeld van het financiële plaatje met ingang van 2022.. Daarnaast vragen wij aan het college ook om na de zomervakantie in samenwerking met de raad een traject op te starten om deze begroting voor te gaan berijden. De raad dient in een vroeg stadium betrokken te worden bij de te maken keuzes;
  • Door de tijdelijke sluiting van de middelbare scholen hebben veel scholieren achterstanden opgelopen. Niet alle ouders hebben echter de mogelijkheid of de financiële middelen om hun kinderen hierbij te begeleiden. Een goede oplossing is om samen met het VO te onderzoeken of bijles/huiswerkbegeleiding door hiervoor geschikte studenten een oplossing is. GroenLinks zal een motie indienen om hiervoor €10.000 ter beschikking te stellen vanuit de coronacompensatie uittkering van het Rijk. Deze activiteiten kunnen dan plaatsvinden in Loods 16;
  • Op het gebied van toegankelijkheid wachten wij de aangekondigde nota’s van het college af. Wel willen wij alvast meegeven dat er echt beter op toegankelijkheid gelet moet worden bij nieuwbouw door de gemeente. Het is jammer dat er al zo snel na de bouw van de Warande en aanpassing van de Bussel zoveel aanpassingen nodig waren;
  • De mobiliteitsvisie is in mei 2019 vastgesteld. De raad wacht op dit moment nog steeds op de uitvoeringsstrategie. Graag horen wij op welke termijn deze strategie richting de gemeenteraad komt? Zal er daarbij ook sprake zijn van een keuzemenu zodat de raad ook daadwerkelijk keuzes kan maken en niet enkel de keuze heeft tussen voor- of tegenstemmen? Indien nodig dienen wij hierover in tweede termijn een motie in;
  • Oosterhout heeft op dit moment een minimaal ambitieniveau bij onderzoeken naar geluid, geur en luchtkwaliteit. Vooral een slechte luchtkwaliteit kan zorgen voor gezondheidsproblemen die voorkomen zouden kunnen worden. We kennen allemaal de situatie in Vrachelen 2 waar de buurtvereniging recent nog aandacht voor heeft gevraagd bij de gemeenteraad. GroenLinks dient daarom een motie in om te onderzoeken welke scenario’s passen bij een hoger ambitieniveau op deze gebieden. De resultaten moeten dan duidelijk zijn bij het vaststellen van de begroting 2022;
  • GroenLinks heeft al vaker in deze raad gewezen op het belang van een stadsecoloog en hier ook een motie over ingediend die bijna met algemene stemmen is aangenomen door de gemeenteraad. Vanavond zullen wij hier opnieuw aandacht voor vragen met behulp van een amendement dat door D66 zal worden toegelicht;
  • In de perspectiefnota wordt een nieuwe indeling van programma’s voorgesteld. Hierbij is sprake van een koppeling van de onderwerpen klimaat & mobiliteit. Die koppeling vinden wij niet logisch omdat hierdoor het onderwerp klimaat niet de aandacht krijgt die het verdiend. Wij zullen daarom een motie indienen om in de begroting 2022 een apart programma op het gebied van klimaat te maken. Het gevolg is dat er dan voor mobiliteit ook een apart programma noodzakelijk is;

In maart is in de raad een discussie gevoerd m.b.t. het maaibeleid. In de begroting moet hier definitief geld voor vrijgemaakt worden. Inmiddels is in Oosterhout dit nieuwe beleid ook al deels zichtbaar. Wat GroenLinks betreft dienen wanneer hiervoor de financiële ruimte is in elk geval de maatregelen sinusmaaien (B3 - €3.200) en maaien aangepast aan de vegetatie (B10 - € 11.000) toegevoegd worden boven datgene wat nu in de perspectiefnota staat. Hierover zullen wij een motie indienen. En wanneer het financieel echt kan, hebben wij natuurlijk het liefst dat ook de andere zaken die in m