Tijdens de raadsvergadering van 28 februari heeft GroenLinks het woord gevoerd over het nieuwe beleid op het gebied van Sociale Zekerheid, de begroting 2012 van de WAVA, de realisatie van de loskade aan de Vijf Eiken en de motie over het kinderpardon.
0120013 Beleidsplan Sociale Zekerheid 2012 en verordeningen Sociale Zekerheid
Voorzitter, in het voorjaar van 1963, werd de Algemene Bijstandswet door de beide Kamers aanvaard. De toenmalige minister Marga Klompé sprak de gedenkwaardige woorden: "Ik hoop dat iedere burger zal beseffen, dat hij met een opgeheven hoofd een beroep op deze wet kan doen". In de Memorie van Toelichting bij de wet stond het ook luid en duidelijk: "De overheid heeft een rechtsplicht tot financiële bijstand aan iedere Nederlander die in zodanige omstandigheden verkeert, of dreigt te geraken, dat hij niet over de middelen beschikt om in de noodzakelijke kosten van het bestaan te voorzien". Dit alles vond zijn completering in art. 20 lid 3 van de grondwet: "Nederlanders die niet in hun bestaan kunnen voorzien, hebben een bij wet te regelen recht op bijstand van overheidswege". Achter deze regels, met als kernbegrippen: iedere burger, opgeheven hoofd, rechtsplicht van de overheid, stak een wereld van discussies en beleidsprincipes. Immers de Armenwet uit 1912 waarvoor de bijstandswet in de plaats kwam, kende een aantal kenmerkende regels en praktijken, die in toenemende mate als betuttelend en vernederend werden ervaren. Er was het principe van subsidiariteit, waardoor mensen eerst bij familie en kerkelijke verbanden moesten aankloppen, en eerst als ze daar "niet thuis" kregen konden ze voor een bijdrage van overheidswege in aanmerking komen. Er was de koppeling tussen materiële en immateriële hulp, waardoor mensen die een bijdrage ontvingen, ook hulp en een zekere mate van toezicht moesten aanvaarden.
Voorzitter, het zal duidelijk zijn dat er van de gedachte achter de Algemene Bijstandswet uit 1963 weinig meer over is. Veel meer is er sprake naar een terugkeer naar de gedachten achter de Armenwet uit 1912 wanneer we kijken naar de laatste ontwikkelingen op het gebied van de Wet Werk en Bijstand.
In de nu voorliggende verordeningen Sociale Zekerheid worden een aantal wijzigingen verwerkt, die noodzakelijk zijn vanwege de recente aanpassingen van de Wet Werk en Bijstand. Voor een deel verplichte wijzigingen, voor een ander deel keuzemogelijkheden.
1. Verplichte wijzigingen:
Een van de meest ingrijpende wijzigingen op het gebied van Sociale Zekerheid is de invoering van de gezinstoets voor inkomen en vermogen. Dit betekent concreet dat het inkomen en vermogen van alle bewoners van een woning bij elkaar opgeteld wordt. Op basis daarvan wordt dan gekeken of er recht bestaat op een bijstandsuitkering. Door invoering van deze gezinstoets zullen mensen, die in het kader van de WMO voor elkaar zorgen en bij elkaar inwonen hiervoor financieel gestraft worden. Als beloning wordt een eventuele bijstandsuitkering ingetrokken. Wij horen graag in de reactie van de wethouder wat naar haar mening de gevolgen zijn van de invoering van deze gezinstoets voor de WMO in Oosterhout.
2. Vrijwillige wijzigingen:
Bij de behandeling van de herijking van het Sociale Zekerheidsbeleid op 15 november 2011 heeft GroenLinks een aantal keuzes voorgelegd aan de gemeenteraad. Het ging hier steeds om keuzes die ook nog binnen de nieuwe Wet Werk en Bijstand mogelijk zijn:
1) Mensen die een bijstandsuitkering aanvragen geen wachttijd opleggen van vier weken;
2) Het huidige handhavingsbeleid continueren en dus niet verscherpen;
3) In het kader van “Jij maakt de stad” geen mensen onder het minimumloon aan het werk zetten.
De eerste twee keuzes hebben naar de mening van GroenLinks geen meerwaarde op het gebied van mensen aan het werk helpen. Naar werk wat er niet is, kunnen mensen niet solliciteren. De derde keuze maakt GroenLinks omdat wij het principieel onjuist vinden om mensen onder het minimumloon aan het werk te zetten. De gevolgen hiervan zijn inmiddels al duidelijk geworden bij de gemeentelijke fietsenstallingen. Hier moeten reguliere medewerkers van de WAVA vertrekken en worden deze vervangen door uitkeringsgerechtigden. Hier gaat precies gebeuren waar GroenLinks altijd al bang voor is geweest. Uitkeringsgerechtigden worden op deze manier dus gezien als een groep mensen, die goedkoop onder het minimumloon door de gemeente aan het werk gezet kunnen worden. Wanneer deze truc vaker uitgehaald zal gaan worden, zal dit enkel leiden tot meer werkeloosheid in plaats van minder. Reguliere medewerkers verliezen er immers hun baan door.
Voorzitter, tot slot nog één losse opmerking n.a.v. het beleidsplan Sociale Zekerheid:
a) GroenLinks is geen voorstander van het leggen van een koppeling tussen handhaving enerzijds en het minimabeleid anderzijds. Zeker gezien het feit dat onder het minimabeleid ook regelingen vallen die voor kinderen bedoeld zijn en bv. Door Stichting Leergeld worden uitgevoerd.
0120014 Begrotingswijziging WAVA 2012
Voorzitter, veel partijen hebben in de schriftelijke vragenronde vragen gesteld over het feit dat de raad vandaag op 28 februari over een begrotingswijziging praat, die al op 26 januari 2012 in het Algemeen Bestuur van de WAVA behandeld is. Hetzelfde geldt voor het bijgevoegde bedrijfsplan voor 2012. In de beantwoording van deze vragen draait het College om de hete brei heen en komt met allerlei omtrekkende bewegingen om maar niet aan te hoeven geven dat er ergens iets is fout gegaan. De beantwoording van het College is kortweg als volgt samen te vatten.
1) Men vraagt zich af of er wel gesteld kan worden dat de WAVA de stukken niet op tijd heeft aangeleverd;
2) Men geeft aan dat volgens de Wet Gemeenschappelijke Regelingen dergelijke stukken zes weken voordat het Algemeen Bestuur van de WAVA hierover een besluit moet nemen aan de gemeenten moeten worden toegezonden;
3) Men geeft aan dat er in overleg met de griffie gekeken moet worden naar een andere procedure zodat de raad toch tijdig haar opmerkingen bij begrotingen en begrotingswijzigingen kan aangeven.
GroenLinks heeft de antwoorden van het College naast de nota Verbonden Partijen gelegd. Deze nota geeft aan hoe omgegaan moet worden met het aanleveren van begrotingen en begrotingswijzigingen door Gemeenschappelijke Regelingen richting de gemeente. De Nota Verbonden Partijen zegt hierover op pagina 16 het volgende:
“In de huidige praktijk blijkt de termijn van zes weken te kort. De oorzaak hiervan is met name te vinden in aanlevertermijnen voor raadsvergaderingen. De planning en control cyclus van Verbonden Partijen en de deelnemende gemeenten dienen derhalve te worden afgestemd. Hiervoor gelden de volgende randvoorwaarden:
- Gemeenteraden moeten de mogelijkheid krijgen om zienswijze kenbaar te maken;
- De aanlevering van de begroting dient op een tijdstip plaats te vinden dat deze kan worden meegenomen in de gemeentelijke begroting;
- Gemeenschappelijke regelingen moeten aan de wettelijke plicht kunnen voldoen om voor 15 juli een Begroting aan te leveren bij de provincie.”
Vervolgens wordt in de nota Verbonden Partijen aangegeven wat dit in de praktijk betekent. In een voorbeeld wordt aangegeven dat in 2008 de begroting van een Gemeenschappelijke Regeling op 1 juli in de raad behandeld wordt. Terugtellend betekent dit dat de begrotingen van de gemeenschappelijke regelingen begin mei moeten worden aangeleverd aan de deelnemende gemeenten. Voor een begrotingswijziging wordt eenzelfde voorbeeld gegeven.
Concreet betekent dat in de Nota Verbonden Partijen is afgesproken, ik herhaal, is afgesproken dat een begroting cq. begrotingswijziging twee maanden voor de raadsbehandeling bij de gemeente aanwezig is.
In deze situatie betekent dit het volgende:
- Op 26 januari 2012 besluit het bestuur van de WAVA over de begrotingswijziging;
- Op 24 januari 2012 moet de raad hier dus een oordeel over vellen;
- Op 24 november 2011 (twee maanden eerder) hadden de stukken dus bij de gemeente binnen moeten zijn.
Conclusie:
1) De WAVA heeft de stukken te laat bij de gemeente aangeleverd;
2) In de Nota Verbonden Partijen is aangegeven dat aanlevering van stukken eerder dan de 6 weken die afgesproken zijn in de Wet Gemeenschappelijke Regelingen moet plaatsvinden;
3) Er hoeft niet samen met de griffie naar een nieuwe procedure zodat de gemeenteraad toch haar opmerkingen kan plaatsen bij dit soort begrotings(wijzigingen). Men moet gewoon de Nota Verbonden Partijen uitvoeren;
4) Het College geeft onjuiste antwoorden op vragen van GroenLinks, PVDA, VVD en CDA. Antwoorden, die immers in strijd zijn met de vastgestelde Nota Verbonden Partijen.
Voorzitter, GroenLinks is dit gedoe rond het te laat aanleveren van de stukken van Gemeenschappelijke Regelingen helemaal beu. Het gaat maar door, keer op keer. Wij verwachten in de eerste termijn van de wethouder een zeer duidelijk antwoord op het te laat aanleveren en de verkeerde informatievoorziening richting de raad.
Voorzitter, vervolgens wil GroenLinks ook nog ingaan op het bedrijfsplan 2012. De belangrijkste ontwikkeling voor 2013 is de invoering van de Wet Werken naar Vermogen. Een door de VNG en Cedris (organisatie van Sociale Werkvoorzieningen) ingestelde commissie is duidelijk over deze wet: “welhaast onmogelijke opdracht”, “een vorm van kannibalisering die contraproductief is voor de maatschappelijke doelstelling” en “het systeem gaat krakend vastlopen”. Deze commissie komt met een aantal voorstellen. Een van deze voorstellen is om de mensen die instromen in beschut werk en mensen die nu op de wachtlijst staan, niet onder de oude, gunstige arbeidsvoorwaarden in te laten stromen maar onder de soberdere voorwaarden van de Wet Werken naar Vermogen. Onder de huidige CAO verdienen mensen in een sociale werkplaats 130% van het minimumloon. Onder de Wet Werken Naar Vermogen is het mogelijk om mensen tot 9 jaar lang onder het minimumloon te laten werken.
Voorzitter, naar de mening van GroenLinks zorgt de Wet Werken Naar Vermogen samen met andere wetten van dit rechtse kabinet voor een verdere verslechtering van de positie van mensen aan de onderkant van de arbeidsmarkt. Daarnaast wordt door deze nieuwe wet ook het minimumloon ondergraven. Een klasse van werkende armen zal gaan ontstaan. Werken loont dus niet meer. GroenLinks blijft zich op het standpunt stellen dat werk als werk betaald moet worden en dat betekent het minimumloon als absolute ondergrens. Daarnaast is ook de Wet Werken en Vermogen weer een voorbeeld van een bezuiniging van dit kabinet die naar de gemeenten wordt doorgeschoven. De gemeentes mogen vervolgens dit rechtse afbraakbeleid uit gaan voeren. GroenLinks vindt het daarom storend dat het Bedrijfsplan 2012 van de WAVA nog steeds vol staat met allerlei verhullend taalgebruik. We geven hier een voorbeeld van: “Samen met onze gemeenten gaan we in 2012 op reis om invulling te gaan geven aan die gezamenlijke uitdaging. Het samen op reis gaan is spannend maar ook boeiend. Die reis gaan we aan met een goed gevulde rugzak en met een open houding.” De WSW’ers die bij de WAVA werken beleven het echt heel anders. Over een kloof tussen de directie en de werkvloer gesproken.
0120017 Realisatie Kade Vijf Eiken
GroenLinks is zeer onaangenaam verrast door het verzoek van het college om maar liefst € 650.000,- extra beschikbaar te stellen voor het realiseren van de overslagkade bij de Vijf Eiken. Dit komt bovenop hetzelfde bedrag dat in april 2010 beschikbaar is gesteld. Let wel we zijn nu maar liefst bijna 2 jaar verder en pas nu wordt dit aan ons voorgelegd! Zelfs in de begroting voor 2012 wordt alleen gesproken van meerkosten in 2012 (€ 129.000,-) als gevolg van een vertraging van het project. Waarom zijn er niet eerder signalen afgegeven over deze hoge bijkomende kosten?
Er is bij de subsidieaanvraag gebruik gemaakt van, wat achteraf bleek, verkeerde uitgangspunten. Als oorzaak hiervan noemt het college dat er gezien de korte voorbereidingsperiode onvoldoende tijd was om op voorhand met Gasunie te overleggen. Wij vinden dat toch om z’n zachtst gezegd “slordig”. Immers in de raadsvergadering van april 2010 verzekerde wethouder De Boer ons dat dit project al heel lang op het lijstje van de gemeente stond. Destijds al 8 jaar. In december 2009 stond het al uitgebreid in de BN-DeStem en gaf de toenmalige wethouder aan dat de kosten € 1,8 miljoen zouden bedragen. Ook werden daar de subsidiebedragen van rijk en provincie al genoemd. De uiteindelijke subsidieaanvraag is vervolgens pas in juli 2010 ingediend, dat is 7 maanden! later!
Het risico van het eventueel omleggen van leidingen werd beheersbaar geacht, omdat de langskade nog oostwaarts kon worden verplaatst en de benodigde damwanden door drukken i.p.v. trillen zouden worden aangebracht. Ik citeer uit de eerdere stukken: “Aangezien voor de voorziene risico's beheersmaatregelen zijn getroffen zullen de
investeringskosten binnen de gestelde bandbreedte blijven”.
Bij de genoemde betrokkenen die bij de planvoorbereiding zouden worden betrokken werd Gasunie helemaal niet genoemd.
Achteraf is dit een kostbare fout, dat blijkt nu wel. Dat er niet gesproken is met Gasunie was natuurlijk WEL een groot risico. Bij de behandeling in de raad in 2010 werd gezegd dat er sprake was van een maximale begroting. Dat maximaal betekent wel heel weinig, nu de kosten voor de gemeente zijn verdubbeld van € 680.000,- naar meer dan 1,3 miljoen!
Als wij dan schriftelijk vragen of, als de kosten destijds bekend waren geweest deze gewoon subsidiabel waren geweest bij het rijk. Krijgen we geen antwoord. Alleen dat het achteraf niet mogelijk is om alsnog subsidie te krijgen. Maar dat was de vraag dus niet.
Graag horen we vanavond wel een antwoord van de wethouder.
Tenslotte hebben wij onze vraagtekens bij het doorberekenen van de extra kosten, die nu vrijwel geheel (afgezien van een kleine bijdrage door de provincie) door de gemeente worden gedragen. Pas in januari zijn de contracten afgesloten over de exploitatie van de overslagkade. Toen waren deze extra kosten al ruim bekend. Het college heeft echter besloten vast te houden aan de in 2010 aangegeven vergoeding. Voor de fractie van GroenLinks is dit niet te begrijpen, ook gezien de vele bezuinigingen (vaak slechts fracties van het nu genoemde bedrag) die de gemeente op andere beleidsvelden heeft doorgevoerd. Dit alles is voor ons erg onbevredigend.
GroenLinks voelt zich door het voorstel van het college met de rug tegen de muur gezet. Wat is de rol van de raad nog bij dergelijke kostenoverschrijdingen?
GroenLinks heeft in april 2010 ingestemd met het realiseren van de overslagkade omdat GroenLinks grote voordelen ziet in het stimuleren van het vervoer over water, zowel voor de economie als voor het milieu.
Door, waar nu blijkt, een onzorgvuldige voorbereiding van de plannen wordt de raad nu geconfronteerd met een extreme kostenstijging die vervolgens vrijwel alleen door de gemeente moet worden gedragen.
Wij vinden dit ontoelaatbaar!
Motie Kinderpardon/wortelingswet
De PvdA, D66 en GL dienen vanavond de motie kinderpardon/wortelingswet in.
Dit sluit aan op de landelijke actie voor het kinderpardon.
De actie is bedoeld als ondersteuning van de wortelingswet, een initiatiefwet van Christen Unie en PvdA. Deze wet regelt onder meer dat kinderen (minderjarige vreemdelingen) die langer dan acht jaar in Nederland wonen een verblijfsvergunning krijgen. Ook regelt de wet snellere besluitvorming in asielprocedures.
Vanwege de gedoogsteun van de PVV voor kabinet lijkt het er op dat het wetsvoorstel het niet gaat halen in de kamer. Minister Leers heeft gezegd niets te zien in het wetsvoorstel.
D66, PvdA en GroenLinks zijn van mening dat er de situatie voor de betreffende kinderen onhoudbaar is en dat voorkomen moet worden dat meer kinderen worden uitgezet. Daarom willen wij maatschappelijke druk uitoefenen op Den Haag. Eind vorig jaar is GroenLinks is gestart met de petitie kinderpardon (www.kinderpardon.nu) waar inmiddels meer dan 110.000 ondersteuners zijn geregistreerd. Verder hebben meer dan 48 gemeenteraden, vaak in grote meerderheid, moties aangenomen om het kinderpardon te ondersteunen.
Op deze wijze moet Den Haag duidelijk worden gemaakt dat er heel snel iets moet gebeuren voor minderjarige kinderen, die hier meer dan 8 jaar wonen, zijn geworteld in de Nederlandse samenleving en die nu dreigen te worden uitgezet. Deze jonge migranten die al lang in Nederland zijn, moeten niet langer in onzekerheid zitten.