Voorzitter, ik heb lang getwijfeld of ik in plaats van het opstellen van een eigen bijdrage niet gewoon de brief van de burgemeester voor zou lezen als reactie op het coalitieakkoord en de brief van de heer Hessels als reactie op de benoeming van de wethouders. Uiteindelijk heb ik toch voor het eerste gekozen.
Voorzitter, van een nieuwe coalitie kan verwacht worden, dat ze een duidelijke visie hebben op Oosterhout. Een visie waar ze de komende vier jaar met deze stad naar toe willen. GroenLinks moet constateren dat deze visie bij de nieuwe coalitie ontbreekt. Men komt niet verder dan het weer van stal halen van “Oosterhout Familiestad”. Verder is er sprake van een verzameling losse punten met weinig samenhang, die vaak tegenstrijdig zijn en soms gewoon kort door de bocht gaan. Het geheel maakt een rommelige indruk. De werkelijke vraag is echter hoe deze coalitie om wil gaan met de economische crisis en de daarbij behorende uitdagingen. Vele gemeentes, vaak met GroenLinks in het College, hebben wel een visie op de rol, die de gemeente heeft bij de omschakeling naar een duurzame economie. In Oosterhout gaat de coalitie nog steeds uit van de misvatting dat duurzaamheid geld kost en wordt enkel opgemerkt dat er op dit gebied niets meer gedaan zal worden dan strikt noodzakelijk is. Daarmee zet deze coalitie Oosterhout op een achterstand en laat ze zien blind te zijn voor de noodzakelijke veranderingen die nodig zijn om deze stad voor te bereiden op de toekomst.
En dat voorzitter, geldt eigenlijk ook voor de rest van dit coalitieakkoord. Wanneer je het geheel doorleest dan straalt het, het kille neoliberale marktdenken van CDA en VVD uit. En het is nu juist dit neoliberale marktdenken wat de huidige economische crisis veroorzaakt heeft. Marcel van Dam beschrijft de kern van het neoliberale denken heel treffend in zijn boek “Niemandsland, biografie van een ideaal”: “In de afgelopen dertig jaar heeft een dwangmatig streven naar meer welvaart Nederland veranderd in een BV. De overheid werd ondernemer en de burger klant, zij het helaas geen koning. De maakbaarheid van de samenleving werd uitbesteed aan de markt. De oude ideologie dat we met zijn allen verantwoordelijkheid zijn voor elkaar werd terzijde geschoven. Met het neoliberalisme zijn we een weg ingeslagen die wegvoerde van het humaniseringstraject dat met een zekere consensus ongeveer een eeuw was gevolgd. Met het neoliberalisme zijn we in een samenleving terechtgekomen die als vanzelf een steeds groter deel van de bevolking buitenspel zet.” En deze partijen gaan de problemen die uit deze crisis voortgekomen zijn vervolgens oplossen. En dat is eigenlijk een tegenstelling, want je kunt problemen niet oplossen met hetzelfde denken dat die problemen gecreëerd heeft.
Voorzitter, ik zal nu verder ingaan op een aantal concrete punten uit het coalitieakkoord:
1. De kern van het coalitieakkoord gaat over twee zaken. De coalitie stekt voor om € 14 miljoen structureel te gaan bezuinigen zonder hierbij de lasten van de burgers te verhogen en het voorzieningenniveau wezenlijk aan te tasten. GroenLinks twijfelt aan het realiteitsgehalte van beide zaken. En dat doet ook de burgemeester, in zijn verder uitstekende brief, over dit coalitieakkoord. En hiermee schiet de burgemeester eigenlijk grote gaten in de kern van dit coalitieakkoord. Dit moet de coalitie ernstig te denken geven. Kiezen voor een dergelijk scenario betekent dat we een levensgroot risico lopen om deze stad kapot te gaan bezuinigingen, terwijl dat wel eens niet nodig zal blijken te zijn. En de coalitie geeft zelf al aan dat het voorzieningenniveau omlaag zal gaan: “Zwembaden en buurthuizen worden gesloten, verenigingen met 10% gekort, het uitkleden van buurtbeheer, het terugschroeven van het niveau van het leerlingenvervoer en het knabbelen aan het WMO voorzieningenniveau. Juist dat zijn allemaal maatregelen, die in gaan grijpen in vooral de sociale structuur van de stad.
2. De coalitie stelt in het coalitieakkoord dat ze nog steeds door wil gaan met de realisatie van een Huis van Cultuur. Totale kosten van het hele project zijn €22,5 miljoen incidenteel en € 700.000 structureel. Waar de coalitie op alle andere terreinen spreekt over soberheid en stevige ingrepen in het voorzieningen niveau, is er voor het Huis van Cultuur nog steeds geld genoeg. Dit project is ontstaan in een tijd dat de bomen nog tot in de hemel groeiden. Nu de situatie totaal verandert is, heeft deze coalitie niet de wilskracht om over haar eigen schaduw heen te stappen en het Huis van Cultuur ter discussie te stellen. Wat GroenLinks betreft is het duidelijk. Wij kunnen het niet naar de burgers verantwoorden dat een zo groot bedrag voor een relatief klein gebied in Oosterhout wordt uitgegeven, terwijl in de rest van de stad op allerlei voorzieningen bezuinigd zal gaan worden. En wanneer de coalitie het Huis voor Cultuur in deze vorm doorzet zal naar de mening van GroenLinks het draagvlak voor bezuinigingen in de stad volledig wegvallen.
3. Het coalitieakkoord is op verschillende punten tegenstrijdig en onduidelijk:
a. Door digitalisering van de dienstverlening zou bezuinigd moeten worden. Digitalisering is echter helemaal geen bezuinigingsoperatie.
b. In het coalitieakkoord wordt opgemerkt dat Oosterhout € 1 miljoen meer uitgeeft aan kunst en cultuur dan vergelijkbare gemeenten. Gesproken wordt over bezuinigingen, maar er komt wel een Huis voor Cultuur dat structureel € 700.000 meer gaat kosten.
c. De coalitie wil werk gaan maken van een betere gemeentelijke dienstverlening, maar wil tegelijkertijd flink gaan bezuinigingen op burgerzaken.
4. De coalitie laat in het akkoord merken serieus te willen gaan kijken naar de eigen organisatie en allerlei gemeentelijke samenwerkingsverbanden. GroenLinks vindt hierbij een flink aantal zaken terug, die wij de afgelopen jaren ook in de gemeenteraad hebben opgemerkt. Als de coalitie de voorgestelde lijn door kan zetten, is er sprake van een broodnodige trendbreuk. En ook hier geldt weer dat dergelijke maatregelen in de eigen organisatie nodig zijn om draagvlak voor bezuinigingen in de stad te kunnen creëren.
Voorzitter, de coalitie geeft verder verschillende keren aan om meer zaken door de markt te willen laten regelen. Ook hier spreekt weer het sterke VVD karakter van dit akkoord uit. En dat terwijl uit onderzoeken duidelijk naar voren komt dat men niet in de rijkste landen het gelukkigst is, maar in de landen waar het meest vertrouwen onder burgers heerst. Je kunt niet verwachten dat er een hoge mate van vertrouwen heerst in een samenleving met enorme inkomensverschillen, enorme onzekerheden en een van haar rechten beroofde onderklasse.
Voorzitter, ik zal nu nog even ingaan op de wethouderskandidaten zoals die door de vier coalitiepartijen naar voren zijn geschoven en dan wil ik de heer Peters namens de fractie van GroenLinks nog iets aanbieden. Wat betreft wethouderskandidaten is er voor GroenLinks op dit moment eigenlijk maar één criterium. Er moet sprake zijn van kandidaten, die in staat zijn om de enorme uitdaging waarvoor deze gemeente staat vorm te kunnen gaan geven. Er zullen nu echte en zeer principiële keuzes gemaakt dienen te worden. Dat vereist kandidaten met een gedegen achtergrond, die in staat zijn om op dergelijke ingewikkelde processen grip te krijgen, die over een gedegen dossierkennis beschikken of zich deze snel eigen kunnen maken en die ook buiten het eigen vakgebied over een duidelijke mening en visie beschikken. GroenLinks is van mening dat de heren Peters, Willemsen en mevrouw Janse aan deze eigenschappen voldoen. Wij zullen dan ook voor hun kandidatuur als wethouder stemmen. Nadat wij het coalitieakkoord gelezen begrijpen wij volledig wat de heer Van Brummen bedoelt met het feit, dat hij hier niet mee kan instemmen vanwege het ontbreken van het sociale accent hierin. Wij kunnen zijn keuze om zich niet meer beschikbaar te stellen als wethouder in de gemeente Oosterhout alleen maar respecteren.
Voorzitter, het zal duidelijk zijn dat GroenLinks gaat voor een duurzame, sociale en solidaire stad. En dat zal ook onze insteek zijn bij het bezuinigingsproces zoals wij dat als gemeenteraad de komende maanden in zullen gaan. Bij het doorvoeren van bezuinigingen van een ongekende omvang is draagvlak nodig. Draagvlak in de stad en in de raad, iets waar de heer Peters de afgelopen tijd herhaaldelijk heeft gezegd naar te streven. En dat is meer dan de helft plus één. GroenLinks gaat er dan ook vanuit dat onder zijn leiding, de coalitie een open houding zal hebben naar voorstellen en ideeën van de oppositiepartijen in deze raad. Een eerste symbolisch voorstel zullen wij bij deze doen. Ik denk dat iedereen in deze zaal wel een uitnodiging heeft gehad voor het afscheid van de wethouders morgen in “De Bussel”. En dat u dan ongetwijfeld gezien heeft dat een ambtenaar lang is bezig geweest met het plakken van postzegels op de kaart, die u terug kon sturen. Om de gemeentebegroting niet te veel te belasten hebben wij ons kaartje keurig zonder postzegel ingeleverd op het gemeentehuis. Die postzegel krijgt u nu van ons retour als eerste symbolische bezuinigingsvoorstel van GroenLinks. Om opnieuw te gebruiken.