Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 19 maart 2014 hebben 1745 Oosterhouters op GroenLinks gestemd. Dat waren er 242 meer dan in 2010. Goed voor 8,4% van de uitgebrachte stemmen in Oosterhout en een derde zetel in de gemeenteraad. Voor de vierde keer op rij is GroenLinks er in geslaagd om bij gemeenteraadsverkiezingen in Oosterhout meer kiezers achter haar standpunten te krijgen.
Na de succesvol verlopen gemeenteraadsverkiezingen is er binnen GroenLinks gesproken over onze insteek voor de coalitieonderhandelingen. Voordat de grootste partij, Gemeentebelangen, startte met de gesprekken met de verschillende politieke partijen is er een vooroverleg geweest tussen SP, D66 en GroenLinks. Op basis hiervan heeft GroenLinks in het gesprek met Gemeentebelangen op dinsdag 25 maart aangegeven dat de partijen Gemeentebelangen, SP, D66 en GroenLinks in elk geval in een nieuwe coalitie vertegenwoordigd moesten zijn. Niet alleen op basis van programmatische overeenkomsten, maar ook omdat dit de vier partijen zijn die bij de afgelopen gemeenteraadsverkiezingen zetels en stemmen hebben gewonnen. Er zijn vanuit GroenLinks geen blokkades uitgesproken richting andere politieke partijen of personen.
In het gesprek van 25 maart met lijsttrekker en wethouder Janse en fractievoorzitter Hoosemans van Gemeentebelangen zijn o.a. de onderwerpen Relatie met de burger, Ruimtelijke ontwikkeling, Economie en werkgelegenheid, de drie transities, het voorzieningenniveau en de financiële situatie van Oosterhout aan bod gekomen. Als randvoorwaarde hebben wij gesteld dat er in de wijken sprake moet zijn van volwaardige bibliotheekfilialen. GroenLinks heeft in dit gesprek aangegeven bereid te zijn om in Oosterhout bestuursverantwoordelijkheid te dragen door deelname aan het College van B&W. Dit betekent het leveren van een wethouder in het dagelijks bestuur van de stad. Hierbij hebben wij erkend dat bestuurverantwoordelijkheid dragen ook met zich meebrengt dat je als partij besluiten moet nemen die pijn doen. Deze zijn echter verdedigbaar als er sprake is van een acceptabel en aanvaardbaar totaalpakket. In het gespreksverslag van de bijeenkomst van 25 maart is letterlijk opgenomen: “GroenLinks is bereid verantwoordelijkheid te nemen en zal er niet uitstappen als het moeilijk wordt.” Met andere woorden: GroenLinks is een partij, die zich houdt aan gemaakte afspraken en hier niet lichtzinnig mee om gaat.
Op woensdagmorgen 2 april heeft mevrouw Janse aangegeven dat Gemeentebelangen niet met GroenLinks de tweede ronde in wil gaan qua onderhandelingen. De twee redenen die hiervoor gegeven werden waren dat GroenLinks ook wilde dat D66 in de coalitie zou komen en wij de bibliotheekfilialen in de wijken wilden behouden.
Voorzitter, nadat ik ben ingegaan op de manier waarop GroenLinks in de coalitieonderhandelingen gehandeld heeft, wil ik nu nader ingaan op het door Gemeentebelangen, VVD, CDA en SP gesloten akkoord. De punten waarop ik vanavond in zal gaan, zijn enerzijds de punten die voor GroenLinks van belang zijn en anderzijds punten die van algemeen politiek belang zijn. Er staan teveel zaken in dit politiek akkoord om allemaal vanavond te bespreken. Dat wij hier niet op ingaan betekent dus niet dat ze niet belangrijk zijn en zegt ook nog niets over het standpunt van GroenLinks in deze.
BESTUUR
In het coalitieakkoord wordt aangegeven dat de opgaven rondom de transities zo ingewikkeld en ongewis zijn, dat deze niet in een traditioneel stramien van coalitie en oppositie behandeld moeten worden. Men wil de gemeenteraad in zijn geheel eerder betrekken en streven naar een aanpak waarbij alle goede suggesties en plannen even welkom zijn, ongeacht van welke politieke partij deze afkomstig. De coalitie laat daarmee naar de mening van GroenLinks zeer duidelijk weten dat er wat haar betreft een einde moet komen aan de negatieve spiraal waarin we de afgelopen vier jaar als coalitie enerzijds en oppositie anderzijds terecht gekomen waren. Wij nemen deze handreiking als GroenLinks graag aan. De komende vier jaren zullen wij de voorstellen en ideeën van de coalitie op een constructieve wijze benaderen waarbij natuurlijk het GroenLinks verkiezingsprogramma als toetsingskader zal dienen voor ons standpunt hierin.
DUURZAAMHEID
Voorzitter, in het coalitieakkoord wordt het onderwerp duurzaamheid nauwelijks behandeld. GroenLinks staat voor een politiek die gericht is op zo’n duurzame ontwikkeling, d.w.z. een ontwikkeling die aansluit op de behoeften van vandaag zonder het vermogen van toekomstige generaties om in hun eigen behoeften te voorzien in gevaar te brengen VN-commissie Brundtland - 1987). Niet alleen op mondiaal niveau om o.a. klimaatverandering en uitputting van natuurlijke hulpbronnen tegen te gaan, maar zeker ook op plaatselijk niveau. Een stip op de horizon waar we over vier jaar op het gebied van duurzaamheid willen zijn, ontbreekt in dit coalitieakkoord volledig. Vooral het energievraagstuk zal de uitdaging van de toekomst worden. Niet alleen vanwege milieuredenen. De fossiele energiebronnen zullen steeds verder uitgeput gaan raken en dat zijn leiden tot stijgende prijzen met alle sociale gevolgen van dien. Een voorbeeld van zo’n stip op de horizon is de ambitie om nieuwe wijken CO-2 neutraal te gaan bouwen. De onvermijdelijke omschakeling naar een duurzame economie zal ook gaan leiden tot het ontstaan van andere vormen van werkgelegenheid en nieuwe groene banen. Doordat duurzaamheid geen onderwerp is van dit coalitieakkoord dreigen we hier als Oosterhout nieuwe ontwikkelingen te gaan missen. Een ander veelzeggend punt is dat de westelijke rondweg ineens weer mogelijk gemaakt gaat worden door dit coalitieakkoord.
BEDRIJVENTERREINEN
Volgens de laatste ECO-monitor van de gemeente Oosterhout stond er eind 2013 rond de 125.000 m2 bedrijfsruimte leeg. Ondanks dit wordt nu toch weer voorgesteld om het bestaande bedrijventerrein Everdenberg uit te gaan breiden. Ook deze coalitie komt in het coalitieakkoord niet met een visie over de leegstand. Everdenberg-Oost is wat betreft GroenLinks niet nodig. Bij de aanleg van bedrijventerreinen is het juist van belang om dit in regionaal verband te gaan regelen. Anders gaan we als gemeenten met elkaar concurreren en leidt een bedrijventerrein waar groen voor opgeofferd gaat worden in de ene gemeente tot leegstand in een andere gemeente.
GEMEENSCHAPPELIJKE REGELINGEN
Op het gebied van de gemeenschappelijke regelingen zijn naar de mening van GroenLinks snel afspraken nodig waarbij ook financieel gezien spelregels worden vastgelegd. Wij ondersteunen de koers van de coalitie hierin. Deze afspraken moeten echter niet vrijblijvend zijn. Het kan niet zo zijn, dat we in de gemeenteraad allerlei pijnlijke bezuinigingen moeten nemen, terwijl we vervolgens verplicht zijn om de begroting van een gemeenschappelijke regeling maar voor kennisgeving aan te nemen. Waarom zit de regionale Samenwerking West-Brabant bijvoorbeeld in een duur gehuurd gebouw in Etten-Leur in plaats van in leeg gemeentelijk vastgoed in dezelfde regio? Als hier niet ingegrepen gaat worden, zal het draagvlak onder dit soort samenwerkingsverbanden gaan wegvallen.
ZORG
Bij de zorg ziet GroenLinks in het akkoord tegenstrijdigheden staan. Op pagina 10 volgt eerst het SP standpunt dat het niet zo kan zijn dat de gemeente tegen het einde van het jaar “nee” moet verkopen om de reden dat het budget voor dat jaar op is. Hierna komt het VVD standpunt dat er niet meer gelden uitgegeven mogen worden dan hiervoor door het rijk ter beschikking worden gesteld. Beide zaken staan haaks op elkaar. Het zal in elk geval leiden tot interessante debatten in de gemeenteraad. Voor wat de zorg betreft wordt er vooral ingezet op efficiënter en innovatief werken. Gezien de bezuinigingen vanuit het Rijk vragen wij ons af of we het hier mee redden. De coalitie laat dit ook doorschemeren want op pagina 12 staat dat ze alles op alles gaan zetten om de hulp in het huishouden overeind te houden. Dit is met andere woorden niet zeker en kan gedurende deze coalitieperiode gewoon afgeschaft gaan worden. Welk niveau van zorg we in Oosterhout willen en in hoeverre het mogelijk is om meer zorgtaken richting mantelzorgers en vrijwilligers te schuiven zijn beide vragen die niet beantwoord worden. Bij de transitie omtrent de jeugdzorg valt het GroenLinks op dat er totaal niet over de jeugdgezondheidszorg gesproken wordt. Er zijn raakvlakken met de jeugdzorg, maar zeker niet altijd. Een opvoedingsprobleem dat het gevolg is van een psychische aandoening bij het kind moet niet automatisch een jeugdzorgkwestie gaan worden.
VOORZIENINGEN IN DE WIJKEN
GroenLinks heeft in de verkiezingscampagne een lans gebroken voor de verenigingen en de bibliotheek in de wijk. De verenigingen moeten weer ruimte krijgen in de activiteitencentra. Hier is plaats genoeg voor. Formeel geeft de gemeente aan dat er mogelijkheden zijn voor verenigingen om dit te doen, maar dit wordt totaal niet bekend gemaakt. Een ander hard punt voor GroenLinks is het behoud van de wijkbibliotheek. In 2013 zijn de filialen in Dommelbergen en Oosterheide bezocht door ruim 88.000 mensen. En in de eerste drie maanden van 2014 zijn er in de wijkfilialen al weer 38.000 uitleningen geweest. Zoals het coalitieakkoord er nu uit ziet, gaat de bibliotheek in de wijk gewoon dicht. Dit belangrijke punt van de SP, wat een prominente rol, heeft gespeeld in hun campagne hebben ze ingeleverd. GroenLinks zal zich in deze raadsperiode tot het uiterste inspannen om de bibliotheekfilialen in de wijken open te houden en natuurlijk verder uit te breiden tot ontmoetingspunten van de buurt. Wanneer de bibliotheken in de activiteitencentra worden ondergebracht zal dit onvermijdelijk ten koste gaan van de bibliotheekvoorziening enerzijds en de ruimte die er voor verenigingen in deze activiteitencentra zal zijn anderzijds. Voor wat betreft het Huis voor Amateurs spreekt het coalitieakkoord raadselen: “We zien kansen voor de doorontwikkeling van het Huis voor Amateurs tot een aanvullende voorziening op cultuurgebied in Oosterhout, maar daarbij is het nodig dat betrokken partijen daarin hun verantwoordelijkheid nemen”. De afgelopen twee jaar heeft GroenLinks weinig gemerkt van alle inspanningen rondom het Huis voor Amateurs. Inmiddels heeft wel het betrokken bestuur van de Pannenhoef gedwongen afscheid moeten nemen. Bij H19 wordt tussen de regels door gesproken over nieuwe bezuinigingen omdat de aanvullende middelen die de gemeenteraad ter beschikking heeft gesteld in het coalitieakkoord ter discussie worden gesteld.
RIOOLHEFFING
Bij de rioolheffing heeft Gemeentebelangen duidelijk punten gescoord. De nieuwe coalitie gaat voortaan uit van een 80/20 verdeling. 80% van de kosten van het riool moeten door de burgers worden opgebracht en 20% door de bedrijven. Tot nu toe was dit 70/30. Gaan we uit van het jaar 2014 dan zou dit betekenen dat de rioolheffing per huishouden geen €192 maar €220 was geweest. Dit beleidsvoornemen van de coalitie betekent dus een stijging van de rioolheffing met maar liefst 15%. Lasten worden van het bedrijfsleven richting de burgers geschoven. Een bolletje lager staat dat de gemeente zich als aandeelhouder zal blijven inzetten voor het uitkeren van dividend door Brabant Water. Mochten de aandeelhouders hiertoe besluiten, zo staat er in het coalitieakkoord, dan zullen wij die opbrengst inzetten voor verlaging van de rioolheffing. Het College gaat zich dus inspannen voor het uitbetalen van dividend door Brabant Water. Dit betekent dat de tarieven voor de burgers dus te hoog zijn. En dit dividend wordt dan gebruikt om de stijging van de rioolheffing door het aanpassen van de 70/30 verdeling te camoufleren. Creatief verzonnen, maar GroenLinks trapt hier niet in. Wij willen de lasten voor de burgers niet verhogen.
ALGEMEEN
Voorzitter, ik kom tot een afronding. In de vorige bestuursperiode heeft GroenLinks regelmatig aangegeven dat het coalitie akkoord en de daaruit voortvloeiende maatregelen een rechts karakter hadden. Gezien de samenstelling van deze vorige coalitie een logisch iets. Wanneer wij naar de grote lijn van het nu voorliggende coalitieakkoord kijken, zien wij dit rechtse karakter weer terug. Opnieuw is dit gezien de samenstelling van de coalitie een logische zaak. Het merendeel van de coalitiepartijen zit net zoals in de vorige bestuursperiode of in het centrum of rechts van het centrum. Op het gebied van de drie transities, maar ook bij de voorzieningen in de wijken wordt de door het vorige college ingezette koers voortgezet. Waar de vorige coalitie nog sprak over een bezuinigingsoperatie van €14 miljoen in het coalitieakkoord, is er nu sprake van een bezuinigingstaakstelling van €1,5 miljoen voor de komende vier jaar. Dit los van eventuele financiële tegenvallers bij de transities. Hierdoor is er wel een coalitieakkoord dat veel minder hard is richting de samenleving dan het akkoord van vier jaar geleden. Het blijft in grote lijnen allemaal zoals het nu is, qua politieke richting. Niet rechtser, maar ook niet minder rechts.